εξάντας

εξάντας
Όργανο για τη μέτρηση της γωνίας μεταξύ δύο στόχων. Χρησιμοποιείται, ιδιαίτερα στη ναυσιπλοΐα, για τον προσδιορισμό του ύψους των αστέρων από τον ορίζοντα. Ο ε. περιλαμβάνει έναν κυκλικό τομέα με βαθμονομημένο χείλος, ο οποίος έχει άνοιγμα 60, δηλαδή το 1/6 της περιφέρειας, απ’ όπου πήρε και την ονομασία του. Ένας βραχίονας, στερεωμένος στο ανώτερο σημείο του ε., έτσι ώστε να περιστρέφεται στο επίπεδο του τομέα, έχει ένα κάτοπτρο, πάνω στο οποίο ανακλάται το είδωλο του αστέρα που παρατηρούμε όταν περιστρέφουμε τον βραχίονα. Το είδωλο αυτό –αφού ανακλαστεί σε ένα δεύτερο κάτοπτρο, μικρότερο και στερεωμένο στη βάση της συσκευής– συμπίπτει με τη γραμμή του θαλάσσιου ορίζοντα, η οποία είναι ορατή κατευθείαν στην άκρη του ανακλαστικού πεδίου του μικρού κατόπτρου. Ο ε. και οι σχετικές βαθμονομήσεις είναι κατασκευασμένα, ώστε η πραγματική τιμή του γωνιακού ύψους του αστέρα να βρίσκεται πάνω στο χείλος από την ένδειξη ενός βερνιέρου, ο οποίος είναι στερεωμένος στον βραχίονα. Ο βερνιέρος επιτρέπει μέγιστη ακρίβεια έως 10 δευτ. τόξου. Για ακριβέστερη και ευκολότερη παρατήρηση, ο ε. είναι εφοδιασμένος με έναν φακό για την ανάγνωση του βερνιέρου και με αστρονομικό τηλεσκόπιο, στο οπτικό πεδίο του οποίου παρατηρούνται τα είδωλα του αστέρα και του ορίζοντα με χρωματιστά γυαλιά, για να μην θαμπώνεται το μάτι του παρατηρητή όταν προσδιορίζεται το ύψος του Ηλίου· υπάρχει επίσης ένα σύστημα για να ελευθερώνεται από τη συνεχή επαφή με τον κυκλικό τομέα ο κοχλίας του βραχίονα, έτσι ώστε να μπορούν να εκτελεστούν με ταχύτητα οι ευρύτερες κινήσεις του: η χρήση του πιεστικού αυτού κοχλία είναι απαραίτητη μόνο για να επιτευχθεί με ακρίβεια η επαφή των ειδώλων αστέρα και ορίζοντα. Όταν η γραμμή του ορίζοντα δεν είναι ευδιάκριτη, χρησιμοποιείται ε. με τεχνητό ορίζοντα, ο οποίος αποτελείται από μια αεροστάθμη και μια γυροσκοπική συσκευή. Ο ε. ονομάζεται και εκτοκύκλιο. Αριστερά, εξάντας κατασκευασμένος στην Αγγλία τον 18ο αι.: διακρίνονται τα χρωματιστά γυαλιά που χρησιμεύουν για να μη θαμπώνεται ο παρατηρητής. Πάνω, σχήμα εξάντα: 1) ακτίνες του αστέρα· 2) οπτική γραμμή ορίζοντα· 3) κινητό κάτοπτρο· 4) σταθερό κάτοπτρο, που κατά ένα μέρος δεν είναι επαργυρωμένο· 5) αστρονομικό τηλεσκόπιο· 6) στρεφόμενος βραχίονας, πάνω στον οποίο είναι στερεωμένα το μεγάλο κάτοπτρο και ο βερνιέρος (7).

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Нужно решить контрольную?

Look at other dictionaries:

  • εξάντας — ο γωνιομετρικό φορητό όργανο με κάτοπτρα, που το βαθμολογημένο κυκλικό χείλος του εκτείνεται σε 60° (δηλ. στο 1/6 της περιφέρειας του κύκλου), το οποίο χρησιμεύει στον προσδιορισμό του στίγματος (της θέσης του πλοίου ή του αεροσκάφους), που… …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • Sextant — This article is about the sextant as used for navigation. For the astronomer s sextant, see Sextant (astronomical). : For the history and development of the sextant see Reflecting instruments A sextant is an instrument generally used to measure… …   Wikipedia

  • Алексакис, Василис — В Википедии есть статьи о других людях с такой фамилией, см. Алексакис. Василис Алексакис (греч. Βασίλης Αλεξάκης , Афины, 12 декабря 1943)  современный греческий и французский писатель. Содержание 1 Биография …   Википедия

  • εκτοκύκλιο — το 1. το έκτο μέρος τού κύκλου, το ένα έκτο του 2. ειδικό γωνιομετρικό όργανο, ο εξάς, ο εξάντας …   Dictionary of Greek

  • ναυσιπλοΐα — Η πρακτική και η τεχνική του πλου. Διακρίνεται σε θαλάσσια ν. και σε ν. κλειστών υδάτων: η πρώτη περιλαμβάνει την ποντοπλοΐα, που εκτείνεται σε όλες τις θάλασσες και τους ωκεανούς, και την ακτοπλοΐα, που περιορίζεται στις κλειστές θάλασσες και… …   Dictionary of Greek

  • σετάντε — το, Ν άκλ. ναυτ. ο εξάντας. [ΕΤΥΜΟΛ. < ιταλ. sestante (βλ. λ. σεξτέτο)] …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”